AI tiêu thụ năng lượng, tác động môi trường như thế nào?

Theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), trong giai đoạn 2022-2026 tổng mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu toàn cầu sẽ tăng gấp đôi, đạt hơn 1.000 terawatt giờ vào năm 2026, tương đương toàn bộ mức tiêu thụ hàng năm của Nhật Bản. Đồ họa: Nikkei Asia

Một câu lệnh (prompt) trên ChatGPT tiêu thụ gấp 90 lần điện năng so với tìm kiếm thông thường trên Google. Tạo một hình ảnh thì hơn 500 lần lượng điện sạc đầy cho một smartphone, tạo 1.000 hình ảnh thì tương đương lượng phát thải của một xe hơi trên quãng đường 6,6 cây số…

Sử dụng AI đang gây lo ngại về tiêu hao năng lượng, ảnh hưởng đến môi trường. Ước tính đến cuối năm 2025 có hơn 1 tỉ người sử dụng ChatGPT trên toàn cầu, chưa kể các ứng dụng AI khác.

AI đang tác động lâu dài đến môi trường thế giới

CEO Sam Altman của Open AI nói rằng mỗi truy vấn trên ChatGPT trung bình tiêu tốn 0,000085 gallon nước, tương đương 1/15 thìa cà phê. Altman cũng cho biết ChatGPT tiêu thụ 0,34 watt-giờ điện, tương đương mức điện mà lò nướng dùng trong một giây hoặc một bóng đèn hiệu suất cao hoạt động trong vài phút.

CEO Open AI đưa ra các con số này trong một bài viết mới nhất trên trang cá nhân, theo Business Insider. Bài viết của Altman xoay quanh những dự đoán về tác động lâu dài của AI với thế giới.

Việc tiêu thụ điện năng cho mỗi một truy vấn hay câu lệnh trên chatbot ChatGPT của OpenAI đang là câu hỏi được nhiều người quan tâm.

Các trang như Backlinko và Demand Sage, cùng với COO Brad Lightcap của OpenAI, đều nói rằng ChatGPT có khoảng 400 triệu người hàng tuần trong giai đoạn tháng 2 đến tháng 4-2025. Digital Silk còn “bạo dạn” ước tính có khoảng 800 triệu đến 1 tỉ người dùng hàng tuần. Có số liệu đưa ra chỉ 130-180 triệu người dùng mỗi tháng trong đầu năm 2025. Riêng Open AI đặt mục tiêu đạt 1 tỉ người dùng cuối năm 2025.

The Brussel Times nói rằng con số tiêu thụ điện của ChatGPT gấp 25 lần công cụ tìm kiếm Google. The Daily Star trích dẫn một nghiên cứu nói AI tạo sinh (GenAI) sử dụng năng lượng gấp 30 lần so với công cụ tìm kiếm.

Mỗi một truy vấn như vậy có thể tiêu thụ lượng điện nhiều hơn 50-90 lần so với một lượt tìm kiếm thông thường trên Google, theo phân tích của Wim Vanderbauwhede, giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Glasgow.

Việc tạo ra một hình ảnh bằng AI thậm chí còn tốn nhiều năng lượng hơn. Startup AI nguồn mở Hugging Face và các nhà nghiên cứu của Đại học Carnegie Mellon phát hiện ra rằng việc tạo ra một hình ảnh bằng AI có thể sử dụng nhiều năng lượng hơn, gấp 522 lần sạc điện thoại thông minh. Việc tạo ra 1.000 hình ảnh có thể thải ra nhiều CO2 như chiếc xe xăng chạy trên quãng đường 4,1 dặm (6,6km)

“Vẫn còn quá sớm để biết ở cấp độ định lượng, nhưng mọi người đều thừa nhận rằng AI đang có tác động ngày càng tăng đến môi trường”, theo lời Robert Pritchard, nhà phân tích chính về công nghệ và dịch vụ doanh nghiệp tại hãng dữ liệu GlobalData.

CEO Sam Altman của OpenAI viết trên trang cá nhân mỗi câu lệnh trên ChatGPT chỉ tốn lượng nước bằng 1/15 thìa cà phê, nhưng thế giới sẽ có khoảng 1 tỉ người dùng ChatGPT vào cuối năm 2025. Nhưng ông cũng tin rằng điện năng sẽ trở nên dồi dào hơn vào năm 2030. Ảnh: Getty Images

Thiếu năng lượng hạn chế sự tiến bộ của nhân loại

Thủ phạm chính gây ra tình trạng tiêu thụ năng lượng AI là các trung tâm dữ liệu. Đây là “bộ não trung tâm” được sử dụng để cung cấp năng lượng cho nhu cầu kỹ thuật số của các quốc gia. “Cần lưu ý rằng phần lớn tác động đến môi trường này nằm ở việc xây dựng nhanh chóng các trung tâm dữ liệu mới, cũng như nhu cầu liên tục về năng lượng và nước”, Pritchard nói với.

Theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), trong giai đoạn 2022-2026 tổng mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu toàn cầu sẽ tăng gấp đôi, đạt hơn 1.000 terawatt giờ vào năm 2026. Con số này tương đương với toàn bộ mức tiêu thụ hàng năm của Nhật Bản.

Bất chấp những dự báo này, rất ít người cân nhắc đến chi phí môi trường của AI khi vị thế dẫn đầu về phát triển kinh tế bị đe dọa. Nhiều chuyên gia tin rằng các nguồn lực AI sẽ là yếu tố quyết định thúc đẩy khả năng cạnh tranh kinh tế và địa chính trị nói chung của các quốc gia.

Được thúc đẩy bởi nhu cầu về AI bùng nổ, các quốc gia trên khắp châu Á và thế giới đang chạy đua để xây dựng thêm nhiều trung tâm dữ liệu hơn nhằm thúc đẩy các nỗ lực số hóa của họ, với việc các chính phủ thiết lập những gì được gọi là năng lực “AI có chủ quyền” để duy trì vị thế lãnh đạo công nghệ.

Trong bài đăng mới nhất, Altman viết ông kỳ vọng năng lượng sẽ “trở nên cực kỳ dồi dào” vào những năm 2030. Ông cho rằng: “Năng lượng, cùng với những hạn chế của trí tuệ con người, là những yếu tố hạn chế cơ bản đối với sự tiến bộ của nhân loại trong một thời gian dài. Khi hoạt động sản xuất của trung tâm dữ liệu được tự động hóa, chi phí cho AI cuối cùng sẽ tiệm cận với chi phí điện năng, ông viết.

Đây không phải là lần đầu tiên Altman dự đoán rằng chi phí sử dụng AI sẽ trở nên rẻ hơn. Hồi tháng 2-2025, Altman đã viết trên blog rằng chi phí sử dụng AI sẽ giảm 10 lần mỗi năm.

Ricky Hồ / BSA Media