Các nền tảng mua sắm trực tuyến lớn nhất Đông Nam Á – Shopee, Tokopedia, Lazada và TikTok Shop – đang yêu cầu người bán hàng (merchant) phải trả phí cao hơn. Các nền tảng này và cả merchant đang gặp áp lực phải tăng lợi nhuận trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng thách thức. Tốc độ tăng trưởng doanh số của các sàn đang chậm lại khi người tiêu dùng đang quay trở lại các nơi mua sắm truyền thống trước đây.
Các sàn tăng phí, người bán “lọt sàn”
Hôm 16-9, sàn Tokopedia của Indonesia đã tăng phí hoa hồng đối với các gian hàng lên 10% từ mức tối đa 6,5% trước đây, tùy thuộc vào danh mục sản phẩm và phân loại người bán.
Tương tự, Shopee, nhánh bán lẻ trực tuyến của tập đoàn công nghệ Sea có trụ sở tại Singapore, đã tăng phí hoa hồng với một số merchant tại Indonesia lên 4,25-8%, tăng từ mức trước đó là 3,5-6,5%.
Cả Tokopedia và Sea đều không lý giải về quyết định tăng phí của mình.
“Các merchant sẽ không vui khi thấy biên lợi nhuận mỏng đi, nhưng họ không còn lựa chọn nào khác nếu muốn tiếp tục bán hàng và kiếm lợi nhuận”, theo Kai Wang, nhà phân tích cấp cao tại Morningstar.
Các nền tảng thương mại điện tử ở ASEAN đã nhanh chóng điều chỉnh cấu trí phí hay hoa hồng theo từng bước trong những tháng gần đây. Khi Shopee tăng phí hoa hồng tại Malaysia vào tháng 7, Lazada – một nhánh của tập đoàn Alibaba, và TikTok Shop của TikTok đã nhanh chóng làm theo. “Các bên tham gia đã đặt ra kỷ luật và tập trung vào điều đó, tức tập trung vào lợi nhuận”, ngân hàng HSBC viết trong một báo cáo.
Động thái của các sàn đã khiến nhiều người bán hàng “lọt sàn”. Đã bán hạt rang trên Shopee và Lazada trong hai năm và một năm trên TikTok Shop, nhưng một thương gia người Malaysia đã quyết định đóng cửa tất cả các cửa hàng trực tuyến cách đây ba tháng, với lý do phí cao hơn và khung thời gian giao hàng chặt chẽ hơn. Ông nói rằng cảm thấy “kiệt sức” do biên lợi nhuận giảm và chi phí vốn cao hơn, và hiện đang có kế hoạch thành lập cửa hàng trực tuyến của riêng mình.
Tại Singapore, một người bán hàng may mặc 35 tuổi trên TikTok Shop nói sẽ tiếp tục sử dụng nền tảng này trong thời điểm hiện tại vì “có lẽ sẽ tốn kém hơn” và “mất nhiều thời gian” hơn để thiết lập kênh riêng cho việc tiếp thị và bán hàng. “Đó là cái giá người bán hàng phải trả để được khách hàng biết đến”, người này nói.
Các nhà phân tích nói rằng chi phí hay hoa hồng cao hơn sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến các nhà điều hành, dù một số người bán hàng bất mãn.
“Chúng ta có thể thấy chiến thuật của các nền tảng thay đổi nếu bối cảnh cạnh tranh thay đổi. Nhưng trong ngắn hạn, tôi không tin rằng mức hoa hồng tăng sẽ ảnh hưởng đến giao dịch hoặc khả năng tiếp cận của người bán trên nền tảng”, Jianggan Li, CEO của hãng tư vấn Momentum Works có trụ sở tại Singapore , nhận xét.
Kể từ những năm 2010, các nền tảng thương mại điện tử Tokopedia, Lazada và Shopee đã cạnh tranh bằng các chương trình giảm giá hào phóng, khuyến mãi và phí hoa hồng thấp để thu hút người mua ở Đông Nam Á. Họ đã nhanh chóng thống lĩnh thị trường khu vực.
Thị trường cạnh tranh hơn sau Covid
Thị trường bắt đầu thay đổi hai năm trước sau khi Covid-19 kết thúc, trong bối cảnh lãi suất đã tăng cao. Nhiều công ty điều hành sàn phải nhanh chóng cắt giảm chi phí hoạt động, trong đó có sa thải bớt nhân sự, để cải thiện biên lợi nhuận ròng. Hơn nữa, nhà đầu tư cũng bắt đầu lánh xa các hãng công nghệ đang tiếp tục đà thua lỗ.
Môi trường cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt. Năm 2021, TikTok đã ra mắt dịch vụ thương mại điện tử TikTok Shop, tận dụng hình thức livestream bán hàng trực tuyến với mức hoa hồng thấp hơn, nhưng lượng hàng bán ra lớn hơn. TikTok Shop đặc biệt tập trung vào các sản phẩm thời trang và làm đẹp.
Điều này buộc Shopee, sàn thương mại điện tử lớn nhất ASEAN, phải “phản kích”. Sàn này đã đầu tư vào chức năng livestream bán hàng để giữ thị phần. Đuối sức khi bám đuổi Shopee và Lazada, Tokopedia cuối cùng đã bán 75% cổ phần cho TikTok trong năm ngoái và thương vụ chỉ hoàn tất trong năm nay.
Năm 2023, Shopee vẫn giữ vững vị trí dẫn đầu với 48% thị phần về tổng giá trị hàng hóa (GMV) trong khu vực, tiếp theo là Lazada với 16,4%, TikTok và Tokopedia mỗi bên chiếm 14,2%, theo Momentum Works.
Không chỉ tập trung vào tỷ lệ hoa hồng và các khoản giảm giá, các sàn đã nghĩ ra nhiều chiêu thức khác.
Tuần trước, Shopee đã hợp tác với YouTube nhằm ra mắt dịch vụ mua sắm trực tuyến tại Indonesia – người xem YouTube có thể mua hàng trên các chương trình phát nơi người dùng có thể mua hàng hóa được xem trên trang web phát trực tuyến thông qua các liên kết của Shopee. Hai công ty có kế hoạch mở rộng mối quan hệ hợp tác này sang các thị trường khác như Thái Lan và Việt Nam.
Trước đó, hồi tháng 8, TikTok Shop và Amazon đã ký hợp tác nhằm tìm kiếm thị phần lớn hơn cho cả hai. Người bán hàng trên TikTok Shop có thể bán hàng trên cả Amazon, còn người mua hàng Amazon lại có thể tìm các món hàng từ các nhà cung ứng Trung Quốc với giá rẻ hơn.
“Vì phần lớn các sản phẩm trên nền tảng này đều là hàng hóa thông thường nên không có nhiều sự khác biệt giữa các đối thủ cạnh tranh. Cạnh tranh có thể dễ dàng bùng nổ trở lại nếu bất kỳ nền tảng nào có biên lợi nhuận hoạt động cao hơn. Điều này buộc các đối thủ cạnh tranh có thể quay lại cung cấp trợ cấp, dẫn đến áp lực biên lợi nhuận dài hạn một lần nữa”, Wang của Morningstar nhận định.
Theo Nikkei Asia, Bloomberg
Ricky Hồ / BSA Media
