Châu Á sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất nếu Hormuz bị đóng cửa. Bởi 80% trong số 15 triệu thùng dầu thô nhập khẩu mỗi ngày của châu Á phải qua tuyến đường biển này. Tương tự là 60% xăng và dầu diesel, 80% khí đốt châu Á nhập khẩu phải thông qua eo biển này.
Quốc hội Iran đồng ý kiểm soát chặt eo biển này sau các đòn tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân tại Iran. Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran vẫn cần đưa ra quyết định cuối cùng. Các nhà phân tích dự đoán khả năng Iran đóng cửa Hormuz là thấp.
Huyết mạch bị nghẽn
Tại Hội nghị Thượng đỉnh Năng lượng Nhật Bản tuần rồi, CEO Wael Sawan của tập đoàn dầu khí Shell đã phát biểu: “Khoảng 20% dầu mỏ và khí đốt toàn cầu đi qua Hormuz. Eo biển này là huyết mạch cung cấp năng lượng cho thế giới. Nếu huyết mạch đó bị tắc nghẽn vì bất kỳ lý do gì, thương mại toàn cầu sẽ chịu tác động rất lớn”.
Hãng tư vấn Rystad Energy cho biết, từ đầu năm đến nay, hơn một nửa khối lượng dầu qua Hormuz đã đến Trung Quốc và Ấn Độ. Trước đây, lượng dầu này đến từ Nga, Nigeria, Venezuela, Angola và Mỹ, tình hình địa chính trị phức tạp khiến các nguồn thay thế trở nên khó tiếp cận.
Hàn Quốc và Nhật Bản cũng là hai nước phụ thuộc vào nguồn dầu thô qua eo biển Hormuz, với mỗi nước khoảng 24%. Singapore, Đài Loan, Thái Lan, Malaysia, Pakistan và Việt Nam đều nhập khẩu lượng đáng kể qua vùng biển này.
Đối với các sản phẩm dầu mỏ như xăng và dầu diesel, khoảng 5 triệu thùng mỗi ngày đi qua eo biển, châu Á chiếm khoảng 60% lưu lượng, dữ liệu của Rystad cho thấy.
Tương tự dầu thô, châu Á tiếp nhận hơn 80% khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) qua ngõ Hormuz, theo hãng tư vấn hàng hóa Kpler. Qatar, nước xuất khẩu lớn thứ hai, và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) phụ thuộc vào tuyến đường này để cung cấp khí hóa lỏng cho thế giới.
Trung Quốc và Ấn Độ là những điểm đến chính, cùng chiếm hơn 40% lưu lượng, trong khi các quốc gia từ Hàn Quốc và Nhật Bản đến Pakistan đều nhập nguồn khí đốt qua Hormuz.
Khả năng Iran đóng cửa Hormuz là 20%
Iran đã nhiều lần đe dọa đóng cửa Eo biển Hormuz trong quá khứ nhưng chưa bao giờ đóng cửa hoàn toàn tuyến đường biển này, ngay cả trong cuộc chiến Iran – Iraq trong những năm 1980 khi cả hai bên đều tấn công vào tàu dầu của đối phương.
Bất chấp các cuộc tấn công của Mỹ và mối đe dọa từ Iran, các nhà phân tích vẫn xem việc đóng cửa hoàn toàn eo Hormuz là “sự kiện có rủi ro thấp”.
Các nhà phân tích của Eurasia Group nhận định rằng việc đóng cửa Hormuz và khả năng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng ở Vịnh Ba Tư “là không chắc chắn”, với tỷ lệ rủi ro xảy ra là khoảng 20%. “Iran khó có thể leo thang chống lại các mục tiêu năng lượng khi các cơ sở xuất khẩu năng lượng của họ vẫn còn nguyên vẹn. Nhưng việc Iran quấy rối giao thông tàu chở dầu ngày càng tăng là khả năng có thể xảy ra”.
Một yếu tố cần xem xét có thể là đóng cửa Hormuz có thể làm phật lòng Trung Quốc, nước mua dầu lớn nhất của Iran. Ông Takahide Kiuchi, nhà kinh tế điều hành tại Viện Nghiên cứu Nomura và cựu thành viên hội đồng chính sách của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) cho rằng: “Trung Quốc là một đối tác quan trọng đối với Iran, bảo vệ nước này khỏi các lệnh trừng phạt của phương Tây tại Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc. Việc đóng cửa Hormuz sẽ gây tổn hại cho Trung Quốc. Vì lý do này, lực cản đối với phong tỏa eo biển sẽ rất cao, ngay cả khi Iran đe dọa Mỹ bằng khả năng này”.
Giá dầu sẽ có thể vượt mốc 100 USD/thùng
Giá dầu thô Brent chuẩn quốc tế đã tăng hơn 5% so với giá đóng cửa tuần trước, lên hơn 81 USD/thùng vào đầu phiên giao dịch đầu tuần 23-6. Sau đó, giá dầu hạ nhiệt, giao dịch dưới 80 USD/thùng.
Tuy nhiên, trong trường hợp xảy ra gián đoạn lớn ở tuyến đường biển này, các nhà phân tích cho rằng giá dầu có thể vượt quá 100 USD/thùng, và giá khí đốt toàn cầu có thể tăng vọt khi châu Á và châu Âu cạnh tranh nguồn cung LNG hạn chế.
Các nhà phân tích thuộc ngân hàng đầu tư Goldman Sachs nói: “Nếu lượng dầu lưu thông qua Eo biển Hormuz giảm 50% trong một tháng và sau đó vẫn giảm 10% trong 11 tháng tiếp theo, chúng tôi ước tính rằng giá dầu Brent sẽ tăng vọt lên mức đỉnh khoảng 110 USD”. Họ cũng tin rằng giá khí đốt tự nhiên của châu Âu có thể tăng lên mức cao như trong cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu năm 2022 khi chiến sự Ukraine – Nga bùng nổ. Giá khí đốt của châu Âu và châu Á có mối tương quan cao.
Ông Stefan Angrick, nhà kinh tế cấp cao tại Moody’s Analytics, cho biết giá năng lượng cao hơn sẽ làm tăng thêm sự bất ổn cho triển vọng lạm phát của châu Á.
Giá dầu và hàng hóa đã tăng từ đầu tháng 6, “làm tăng nguy cơ lạm phát trên toàn khu vực có thể dai dẳng hơn hoặc thậm chí tăng tốc trở lại”, theo Angrick. Các nền kinh tế có thu nhập cao như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan “đặc biệt dễ bị tổn thương”, do phụ thuộc nhập khẩu năng lượng và thực phẩm, với giá hàng hóa cao hơn dẫn đến tăng chi phí nhập khẩu.
“Thâm hụt cán cân thương mại sẽ xảy ra, đồng nội tệ suy yếu và lạm phát gia tăng. Các ngân hàng trung ương sẽ phản ứng bằng cách tạm dừng giảm lãi suất hoặc tiếp tục tăng lãi suất”, Angrick nhận định.
Theo Nikkei Asia
Ricky Hồ / BSA Media
