Các nỗ lực thu thuế của Mỹ đang trở nên phức tạp bởi một mắt xích quan trọng – các công ty nhập khẩu vỏ bọc – được các doanh nghiệp Trung Quốc sử dụng để lách thuế nhập khẩu vào Mỹ. Các thực thể doanh nghiệp (công ty) dạng này dễ thành lập và dễ trở thành cái khiên mạnh mẽ giúp hàng hóa Trung Quốc chống chọi với các mức thuế mà Washington công bố với hàng nhập từ Trung Quốc. Các mức thuế mới lên đến 145% và với một số mặt hàng đến 245%.
Một địa chỉ, một cụ già 80 tuổi và khoản bảo lãnh 100 đô la
“Đây chỉ là trò chơi ném chuột vỡ bình”, luật sư Nicholas Birch thuộc hãng luật Schagrin Associates nói.
Các nhân viên của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới (CBP) thường lập hóa đơn thanh toán thuế cho nhà nhập khẩu có tên trong hồ sơ. Nhiều nhà quản lý logistics Trung Quốc, những người nói chuyện với Nikkei Asia với điều kiện giấu tên, nói rằng họ không gặp khó khăn gì khi đăng ký một công ty trách nhiệm hữu hạn (LLC) tại Mỹ có vai trò né thuế. Họ thường mượn tên của một thành viên trong cộng đồng người Mỹ gốc Hoa để mọi việc thuận lợi hơn.
“Chúng tôi chỉ thuê một ông chú 80 tuổi làm giám đốc. Việc mở công ty ở đây cực kỳ dễ. Chỉ cần có một địa chỉ”, một người cho biết.
Để đưa hàng vào Mỹ, nhà nhập khẩu đã đăng bạ phải có “hợp đồng bảo lãnh” (surety bond) với các quan chức CBP nhằm trang trải các khoản thuế dự kiến. Tuy nhiên, Birch cho biết giá trị hợp đồng bảo lãnh thường có thể nhỏ hơn nhiều so với thuế thực tế.
Theo hướng dẫn của CBP, bảo lãnh cho từng lô hàng (single entry bond) có mức tối thiểu là 100 đô la. Trong một số trường hợp đặc biệt, ví dụ như hàng hóa chịu thuế chống phá giá, hoặc thuộc quản lý của các cơ quan chính phủ có liên qua, mức bảo lãnh có thể cao gấp ba lần tổng giá trị hàng hóa.
Đối với hàng hóa bảo lãnh liên tục (continuous bond), mức bảo lãnh thường là 10% tổng số thuế, phí và lệ phí mà công ty nhập khẩu đã nộp cho CBP trong 12 tháng trước đó. Hoặc mức tối thuể là 50.000 đô la. Khi tổng số thuế, phí và lệ phí hàng năm của công ty nhập khẩu vượt quá một ngưỡng nhất định, họ sẽ cần tăng mức bảo lãnh. Mức tăng thường theo các bậc 10,000 đô la cho đến khi chạm mốc 100.000 đô la, sau đó theo các bậc 100.000 đô la.
Thông thường, các công ty vỏ bọc do các công ty logistics Trung Quốc lập nên chỉ đơn giản là mất khoản tiền giá trị nhỏ, thay vì phải trả đầy đủ các khoản thuế lớn hơn, và sau đó thì biến mất, Birch giải thích.
“Khi hóa đơn thuế có thể lên tới hàng triệu đô la đến hạn và được gửi đến địa chỉ đăng ký, đột nhiên công ty đó không còn nữa. Họ chỉ cần đóng cửa, bỏ đi nơi khác và thành lập một công ty vỏ bọc khác vào một tuần sau đó và tiếp tục núp bóng dưới cái tên mới của công một nhập khẩu mới trên hệ thống hồ sơ”.
Các chuyên gia khác cho biết việc thiếu giám sát của hải quan đối với các nhà nhập khẩu, cùng với việc dễ dàng thành lập một nhà nhập khẩu vỏ bọc, làm tăng khả năng gian lận thương mại.
“CBP không sàng lọc các thực thể này”, Paula Connelly, cựu môi giới hải quan và là thành viên cấp cao tại hãng luật thương mại Sandler, Travis & Rosenberg phát biểu.
Yao Jin, phó giáo sư quản lý chuỗi cung ứng tại Đại học Miami, Ohio, cho biết có khó có cách có thể ngăn cản các công ty tạo ra một thực thể nước ngoài giả mạo nhằm nhập hàng trốn thuế. “Những công ty này chỉ giải thể, và về lý thuyết, bạn được cho là có thể truy tìm được đại lý chịu trách nhiệm cho công ty nhập khẩu. Tuy nhiên, người đứng tên đăng bạ có thể không tồn tại hoặc là danh tính bị đánh cắp”, Jin nói.
Các công ty vỏ bọc chỉ là một cách mà các công ty Trung Quốc tìm cách giảm thiểu chi phí xuất khẩu sang Mỹ. Kể từ khi ông Trump bắt đầu cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, một số lượng lớn các công ty logistics đã phát triển ở Trung Quốc, nhiều trong số này giúp khách hàng trốn thuế bằng cách định giá thấp sản phẩm. Việc che giấu nguồn gốc sản phẩm bằng cách vận chuyển qua một nước thứ ba như Campuchia cũng là hành vi phổ biến.
Còn tiền còn đi kiện
Trong một báo cáo năm 2024, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) nói rằng trốn thuế là mối quan tâm hàng đầu của USTR và đề xuất cấp ngân sách lớn hơn cho cơ quan hải quan.
Đạo luật Thực thi và Bảo vệ (EAPA) của CBP vốn cho phép các công ty Mỹ yêu cầu cơ quan này điều tra hành vi trốn thuế bị cáo buộc. EAPA đã xác định được hơn 500 triệu đô la tiền thuế còn thiếu nợ chính phủ Mỹ trong năm tài chính 2023, tăng 400% so với năm trước, theo báo cáo của chính phủ. Hiện chính phủ đã có thể thu hồi được hơn một phần ba trong số đó.
Roddey Dowd Jr., phó chủ tịch của Charlotte Pipe and Foundry tại tiểu bang Bắc Carolina, đã làm việc với luật sư Birch trong một số vụ kiện chống lại những kẻ trốn thuế bị cáo buộc. Ông cho biết đã chi 4,7 triệu đô la để khiếu nại với EAPA và các vụ kiện pháp lý để bảo vệ doanh nghiệp của mình trước các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp của chính phủ.
Charlotte Pipe là một công ty gia đình thế hệ thứ tư, và họ là một trong hai nhà sản xuất ống gang của Mỹ được sử dụng trong xây dựng. Cách đây 30 năm, số công ty trong ngành này là hơn một chục.
Dowd cho biết “Miễn là chúng tôi có khả năng tiếp tục chi tiền để chống lại những kẻ trốn thuế, chúng tôi sẽ làm điều đó. Nhưng nếu vấn đề này không được giải quyết, và chúng tôi mất thị phần và mất lợi nhuận, nhiều công ăn việc làm ở Mỹ sẽ gặp nguy hiểm. Hệ quả là nhiều ngành công nghiệp chết dần chết mòn. Đó không phải là điều tốt, thực sự không phải điều tốt cho nước Mỹ”.
Con kiến kiện củ khoai
Dowd đeo đuổi việc chống trốn thuế từ nhiều năm trước. Một trường hợp – liên quan đến việc tẩy rử xuất xứ ở một nước thứ ba – minh họa cách các nhà xuất khẩu Trung Quốc có thể sử dụng các công ty vỏ bọc để tránh bị thu thuế.
CBP cho biết vào tháng 2-2021 rằng họ đã tìm thấy “bằng chứng đáng kể” cho thấy một nhà nhập khẩu ở New York có tên là Lino International, bị Charlotte Pipe tố cáo, đã trốn thuế nhập khẩu các mặt hàng từ Trung Quốc thông qua con đường trung chuyển ở Campuchia. Khi được thông báo rằng công ty đang bị điều tra, chủ sở hữu của Lino đã thành lập một “công ty bình phong” có tên là DLNL tại tiểu bang New York chỉ một tháng sau đó để tiếp tục nhập khẩu hàng hóa, CBP cáo buộc.
Sau đó, các nhà điều tra phát hiện ra rằng nhiều công ty con đã được thành lập nhằm “đi trước một bước so với các nhà chức trách”, theo tài liệu của CBP và tòa án.
Trong kết luận về Lino, CBP cho biết họ sẽ dừng mọi hoạt động nhập hàng hóa của Lino cho đến khi Lino thanh toán hết các khoản nợ thuế. Tuy nhiên, “không có thông tin công khai nào về những gì CBP đang thực hiện để truy thu các khoản thuế chưa thanh toán, vì CBP giữ bí mật các biện pháp thực thi như vậy”, luật sư Birch cho biết.
Một trong những thực thể có liên quan đến Lino, Phoenix Metal, đã kiện chính phủ Mỹ. Phoenix cáo buộc CBP có lỗi về thủ tục và không cung cấp bằng chứng để hỗ trợ cho các cáo buộc vận chuyển, tẩy rửa xuất xứ ở một nước khác. Tòa đã giữ nguyên các kết luận của CBP.
Dowd của Charlotte Pipe cho biết ông vẫn đang để mắt đến những kẻ trốn thuế tiềm năng khác. Nhưng chi phí gia tăng và những thách thức mà chính quyền Mỹ phải đối mặt khi Trump leo thang chiến tranh thương mại khiến ông phải tạm dừng.
“Các nhà sản xuất Mỹ thì gục ngã trước sản phẩm nước ngoài được trợ cấp. Bộ Tài chính không thu được thuế. Về cơ bản, đây là tình huống thua thiệt cho nước Mỹ”, Dowd chua chát.
Theo Nikkei Asia, CBP
Ricky Hồ / BSA Media
