Đặc khu kinh tế Phnom Penh (PPSEZ) đang tìm cách thu hút các công ty Việt Nam, Thái Lan và tập đoàn đa quốc gia đang hoạt động tại hai nước này thuê đất, lập nhà xưởng tại đây. Đây là một trong nỗ lực đa dạng hóa nguồn thu của công ty quản lý PPSEZ trước các thay đổi của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Hiện hơn 90 công ty từ 15 quốc gia, trong đó có Việt Nam, đang thuê nhà xưởng tại đặc khu này, trong đó các doanh nghiệp Nhật Bản và Trung Quốc chiếm 2/3.
Động lực kinh tế của Campuchia
Thành lập năm 2006, đặc khu kinh tế Phnom Penh có diện tích 3,57km2. Đây là một trong những khu công nghiệp hàng đầu ở Campuchia, đứng sau một khu công nghiệp rộng 10km2 do một doanh nghiệp Trung Quốc điều hành ở Sihanoukville.
Royal Group PPSEZ trở thành cổ đông lớn nhất vào tháng 11-2021. Giá trị xuất khẩu của PPSEZ đã tăng gấp đôi, từ 316 triệu đô la trong năm 2016 lên 683 triệu đô la vào năm 2021. Xuất khẩu lại tiếp tục tăng gần gấp đôi lên 1.346 tỉ đô la trong năm 2022, tăng mạnh lên 1.621 tỉ đô la năm ngoái. Kim ngạch xuất khẩu của Campuchia đạt 24,37 tỉ đô trong năm ngoái, theo Statista.
Royal Group PPSEZ hiện là đơn vị điều hành đặc khu đơn vị điều hành đặc khu.
PPSEZ đã trở thành động lực chính cho nền kinh tế Campuchia.
Hãng linh kiện điện tử MinebeaMitsumi của Nhật Bản là đơn vị thuê lớn nhất trong một thời gian dài, sản xuất các sản phẩm ổ trục và động cơ.
Hãng dệt may Marvel Garment của Trung Quốc đã giành vị trí quán quân của MinebeaMitsumi khi mối quan hệ song phương giữa Phnom Penh và Bắc Kinh ngày một nồng ấm. “Marvel Garment bắt đầu hoạt động vào năm 2020, hiện là công ty lớn nhất tại đặc khu theo ba thông số chính. Marvel thuê 50ha, sử dụng 17.000 công nhân và có giá trị xuất khẩu cao nhất ở đây. Marvel đang đại diện cho sự thay đổi của PPSEZ”. Uematsu cũng nói rằng các hãng gia công cho Nike, Polo và hãng thời trang cũng có mặt, phần lớn sản phẩm xuất sang Mỹ.
Nhật Bản là một trong những nhà đầu tư mà Campuchia chú trọng. Phó Thủ tướng Campuchia Sun Chanthol cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 5 tại Tokyo rằng đầu tư của Nhật Bản sẽ giúp hạn chế sự phụ thuộc kinh tế chung của Campuchia vào Trung Quốc. Nhưng Uematsu cho rằng đồng yen yếu so với đồng đô la Mỹ khiến các công ty Nhật Bản khó thâm nhập vào Campuchia, một nền kinh tế phụ thuộc vào đồng đô la.
Tìm cách thu hút nhà đầu tư Việt, Thái
PPSEZ cách Bangkok 540 km, khoảng 10 giờ đi xe tải.
“Về mặt địa lý, rất dễ để bổ sung cho chuỗi cung ứng của Thái Lan. Chúng tôi đã cố gắng thu hút các doanh nghiệp Thái đến PPSEZ bằng chiêu ‘Thailand Plus One’ khi các công ty nước này tìm cách mở thêm cơ sở sản xuất mới ở các nước láng giềng do chi phí tăng cao”, CEO Hiroshi Uematsu nói với Nikkei Asia.
Hôm 28-6, Ngoại trưởng Campuchia Sok Chenda và Ngoại trưởng Thái Lan Maris Sangiampongsa đã thảo luận tại Phnom Penh về việc thành lập các đặc khu kinh tế chung ở các tỉnh biên giới. Phía Campuchia nhấn mạnh các đặc khu này sẽ “tăng cường kết nối chuỗi cung ứng và tạo ra sự hiệp lực kinh tế giữa hai nước.
Phnom Penh cách TP.HCM và Đồng Nai, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam – nơi tập trung nhiều khu công nghiệp của Việt Nam, khoảng 200km.
Nhà máy Angkor Milk Products (AMP) là công ty thuộc sở hữu Việt Nam duy nhất tại đặc khu Phnom Penh, theo trang web của PPSEZ và các nguồn tin kiểm chứng khác. AMP là liên doanh giữa tập đoàn Vinamilk với BPC Trading của Campuchia vào năm 2013, hoạt động tại PPSEZ từ năm 2015. Đến năm 2017, Vinamilk chi thêm 10 triệu để sở hữu 100% Angkor Milk Products.
Một số nhà máy khác của Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản cũng lập thêm cơ sở tại Phnom Penh. Các dịch vụ hậu cần và hải quan cho hàng từ Cát Lái sang Phnom Penh vì thể phát triển mạnh.
“Chúng tôi tin rằng có thể khuyến khích di dời sản xuất từ Việt Nam và xây dựng chuỗi cung ứng hợp tác”, Uematsu cho biết.
Uematsu cho biết Campuchia sẽ thu hút nhiều công ty hơn khi các doanh nghiệp này tái cấu trúc chuỗi cung ứng, nhằm đáp ứng những thay đổi địa chính trị. “Nếu ông Donald Trump thắng cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 sắp tới, đối đầu thương mại Mỹ – Trung có thể leo thang. Campuchia sẽ thu hút nhiều hơn nữa sự chú ý của bên ngoài bởi đây là điểm đến tái định cư sản xuất”, Uematsu nói. Ông nhấn mạnh tình hình ổn định chính trị là lợi thế thu hút đầu tư nước ngoài của đất nước chùa tháp.
Hai vấn nạn lớn
Chi phí hậu cần tương đối cao của Campuchia là thách thức lớn trong thu hút nhà đầu tư nước ngoài. Uematsu nói các doanh nghiệp ở Thái Lan đã tố cáo tình trạng nhũng nhiễu của ngành hải quan Campuchia.
“Chúng tôi muốn làm rõ những chi phí không minh bạch này. Vì vậy, từ tháng 5-2023, chúng tôi đã bắt đầu phân công năm nhân viên làm chuyên viên môi giới hải quan. Cả năm người đều có chứng nhận. Trong một số trường hợp, điều này có thể làm giảm chi phí hậu cần ở Campuchia xuống gần một nửa. Số hóa quy trình thủ tục hải quan sẽ làm giảm tình trạng nhũng nhiễu. Vì thế, tôi tin rằng tổng chi phí hậu cần từ các láng giềng có thể giảm đến 30%”.
Uematsu nói rằng chính phủ Campuchia rất chú ý đến tiếng nói của các nhà đầu tư nước ngoài. Một quan chức Campuchia đã nói với ông Uetmatsu rằng Thủ tướng Hun Manet đã chỉ thị cho các bộ và cơ quan “giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp, bởi khu vực tư nhân sẽ thúc đẩy nền kinh tế”.
Theo Nikkei Asia, Phnom Penh Post, PPSEZ, Statista
Ricky Hồ / BSA Media
