TPHCM: Thu hút đầu tư đối với các dự án năng lượng tái tạo, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh
Sáng ngày 20 tháng 9 năm 2024, tại TPHCM, Phiên Toàn thể Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư 2024 – Kỳ 2 diễn ra, với sự tham dự của gần 300 đại biểu là đại diện các cơ quan có thẩm quyền, luật sư, chuyên gia, nhà đầu tư đang hoạt động trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Diễn đàn do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TPHCM, Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam tổ chức.
Phát biểu chỉ đạo diễn đàn, ông Võ Văn Hoan – Phó Chủ tịch UBND TPHCM nhận định, phát triển kinh tế bền vững đang là mô hình mà nhiều quốc gia trên thế giới đang hướng đến và Việt Nam nói chung, TPHCM nói riêng không nằm ngoài xu thế này. Ông Hoan thông tin, mới đây, TPHCM vừa ban hành “Kế hoạch hành động Tăng trưởng xanh giai đoạn 2024 – 2030”, nhằm thực hiện chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, hướng đến phát triển bền vững. Theo đó, thành phố xác định 14 nhóm nhiệm vụ chính nhấn mạnh đến yếu tố “xanh” trong phát triển, nổi bật trong đó là nhấn mạnh tầm quan trọng của các dự án năng lượng tái tạo.
Tuy nhiên, theo ông Hoan, TPHCM vẫn đau đáu rằng, liệu với chính sách tạo điều kiện, việc triển khai các dự án năng lượng tái tạo, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh tại thành phố có đang thuận lợi không đối với nhà đầu tư. Theo đó, ông Hoan hoan nghênh ý tưởng thực hiện diễn đàn, đây là cơ hội để thành phố đến gần và lắng nghe ý kiến của nhà đầu tư, từ đó, có sự cải cách trong môi trường đầu tư, kinh doanh tại thành phố.
Phát biểu tại diễn đàn, TS. Trần Du Lịch – Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho rằng, việc thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, nhất là các loại năng lượng như năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượng sinh khối không chỉ giúp ứng phó các tác hại đối với môi trường, mà còn tạo lợi thế lớn cho địa phương, quốc gia trong xu hướng xanh hóa toàn cầu. Dù vậy, tính đến hiện tại, “xanh hóa” hay “năng lượng tái tạo” vẫn đang còn là những cụm từ chưa thực sự quen thuộc với doanh nghiệp; khung quy định cho lĩnh vực này tại Việt Nam cũng chưa đầy đủ. Điều này dẫn đến tình trạng muốn làm nhưng không làm được hoặc làm nhưng bị trì hoãn do vướng. Không chỉ vậy, rủi ro hơn, việc thiếu quy định, hướng dẫn còn làm tăng nguy cơ phát sinh tranh chấp khiến nhà đầu tư và nhà nước đều quan ngại.
Ông Lịch đánh giá, TPHCM có nhiều lợi thế khi được cho phép thí điểm cơ chế đặc thù, bao gồm cả đặc thù trong phát triển các dự án năng lượng tái tạo, tuy vậy vì những rào cản chung của chính sách, quá trình hiện thực hóa Nghị quyết 98 đối với lĩnh vực này gặp không ít thách thức. Từ đây, ông Lịch nhấn mạnh việc chính quyền thành phố, cộng đồng doanh nghiệp cần phải cùng phối hợp trong việc nhìn nhận vấn đề và tìm ra giải pháp; cùng với đó, ông cũng kỳ vọng các chuyên gia có kinh nghiệm, đặc biệt về mặt pháp lý có thể đồng hành để tư vấn, hỗ trợ Thành phố trong tiến trình thu hút đầu tư và triển khai các dự án năng lượng tái tạo nhằm giúp quá trình đầu tư, vận hành diễn ra an toàn, đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia.
Ở góc độ nhà đầu tư, ông Nguyễn Xuân Thắng – Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (Eurocham Việt Nam), Tổng Giám đốc Schaeffler Việt Nam, đại diện Trưởng nhóm công tác Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư – Kỳ II phân tích, hiện nay, nhà đầu tư dành phần nhiều quan tâm đối với dự án năng lượng mặt trời. Tuy vậy, ông Thắng cũng mở rộng thêm, để tạo dựng sự an tâm cho các bên nhằm triển khai hiệu quả các dự án này, nhà đầu tư kỳ vọng nhiều hơn ở một cơ chế hợp tác hiệu quả giữa nhà đầu tư tư nhân và cơ quan nhà nước. Một trong những khó khăn được chỉ ra liên quan đến sự chậm trễ trong việc ban hành các quy định, hướng dẫn thực hiện các dự án điện mặt trời khi các quy định này vẫn đang trong quá trình soạn thảo. Điều này, một mặt, gây bế tắc cho nhà đầu tư đang vận hành các dự án năng lượng mặt trời sau năm 2020.
Theo LS. Nguyễn Đức Minh – Luật sư Cấp cao Công ty Luật TNHH Kim & Chang (Việt Nam), hiện nay, một dự án trong lĩnh vực này sẽ chịu sự điều chỉnh của nhiều quy định, phân tán tại nhiều luật khác nhau. Điều này vô hình trung gây nên sự khó khăn cho doanh nghiệp khi triển khai đầu tư, đặc biệt là trong bối cảnh, khung khổ pháp luật tại Việt Nam còn nhiều điểm chồng chéo và chưa theo kịp thực tiễn. Một điểm khác được ông Minh chỉ ra liên quan đến mẫu hợp đồng mua bán điện (PPA). Hiện nay, các hợp đồng mua bán điện đều phải sử dụng theo mẫu và rất hạn chế sự thỏa thuận của các bên. Như vậy, trường hợp quyền lợi của các bên không ở vị trí cân bằng hoàn toàn có khả năng xảy ra; đáng lo ngại hơn, nhiều bên cho vay quốc tế còn từ chối cấp vốn do mẫu PPA không đạt tiêu chuẩn.
Ông Minh đề xuất, thành phố cần sớm công bố danh mục dự án năng lượng tái tạo, cũng như có hướng dẫn rõ hơn về thủ tục, quy trình thực hiện dự án, ví dụ trong khâu lựa chọn nhà đầu tư chiến lược; phạm vi hợp tác đầu tư; hay chính sách ưu đãi.
Phát biểu tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Kim Ngọc – Phó Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh cho rằng, TPHCM là nơi tập trung đông dân cư, đồng nghĩa, nhu cầu tiêu thụ năng lượng của thành phố cũng rất lớn. Tuy vậy, với đặc thù về vị trí địa lý, Thành phố không có thế mạnh để phát triển nhiều loại hình năng lượng đang được sử dụng rộng rãi tại nước ta hiện nay. Nhận biết được điểm hạn chế về quỹ đất cùng tận dụng những nguồn thế mạnh và cơ chế đặc thù Nghị quyết 98, Thành phố định hướng sẽ phát triển năng lượng điện mặt trời mái nhà và năng lượng điện từ chất thải rắn (rác thải) trong tương lai gần. Ngoài ra, Thành phố cũng đồng thời xem xét phát triển nguồn điện gió ngoài khơi trong tương lai khi các điều kiện kinh tế – kỹ thuật cho phép. Để hướng đến tương lai này, chính quyền và nhà đầu tư cần cùng nhau nghiên cứu và giải quyết các vấn đề còn vướng mắc để cùng thực hiện hiệu quả các dự án năng lượng tái tạo tại Thành phố.
