Bắc Kinh đang nỗ lực giành niềm tin từ Dhaka bằng các biện pháp ngoại giao y tế. Chẳng hạn, chỉ định bốn bệnh viện ở Côn Minh dành cho bệnh nhân từ Bangladesh, mở các chuyến bay trực tiếp từ thủ đô Dhaka đến Côn Minh để tiện đi lại, xây tặng bệnh viện miễn phí, đầu tư vào ngành y tế và công nghiệp dược Bangladesh…
Hàng trăm ngàn người Bangladesh đã ra nước ngoài để tìm kiếm dịch vụ chăm sóc y tế tốt hơn, phần lớn trong số họ đến Ấn Độ. Năm 2019, lượng khách du lịch Bangladesh đến Ấn Độ đạt đỉnh với hơn 2,5 triệu lượt, những người đi vì mục đích y tế chiếm 15,4% số này. Con số này thậm chí lên đến 25,6% trong những sau. Tuy vậy, điều này khó có thể lặp lại trong năm 2025.
Trải thảm đỏ đón bệnh nhân
Hyder Husyn là ca sĩ nổi tiếng người Bangladesh. Ông hài lòng về chuyến du lịch khám chữa bệnh đến Trung Quốc gần đây, bởi chi phí hợp lý so với chất lượng chăm sóc. “Không hề đắt chút nào. Tôi chỉ tốn khoảng 1.000 đô la cho chuyến đi năm ngày”, ông nói.
Ngày càng nhiều người Bangladesh mong muốn những chuyến đi tương tự như Hyder Husyn khi quan hệ Ấn Độ – Bangladesh xấu đi sau vụ người dân nổi dậy, lật đổ cựu Thủ tướng Sheikh Hasina năm ngoái. Sự kiện này khiến số lượng visa y tế đến Ấn Độ suy giảm và Bắc Kinh nổi lên như điểm đến đầy thu hút so với nền y tế còn non nớt của Bangladesh.
Chưa có số liệu chính xác, nhưng Ấn Độ đã thừa nhận các báo cáo về sự sụt giảm mạnh số visa y tế. Năm ngoái, Ấn Độ nói rằng các hoạt động cấp visa đầy đủ sẽ được nối lại sau khi tình hình chính trị ổn định. Tuy nhiên, Đại sứ quán Ấn Độ tại Dhaka đã từ chối đưa ra tuyên bố chính thức về vấn đề này. Một nhân viên đã nói với Nikkei Asia một cách không chính thức rằng số lượng visa y tế đã giảm xuống chỉ còn một phần tư so với trước đây.
Ông Md. Abdur Rahman, một bệnh nhân ung thư đã điều trị ở Hyderabad, Ấn Độ, gần đây đã không thể xin được visa y tế cho lần tái khám thứ ba trong tháng qua.
“Tôi vô cùng thất vọng… Giờ tôi đã quyết định tìm kiếm điều trị ở Bangladesh. Bệnh của tôi sẽ không đứng yên mãi một chỗ”, ông Rahman nói.
Bắc Kinh đã trải thảm đỏ chào đón bệnh nhân Bangladesh bằng cách khai trương các chuyến bay mới và chỉ định bốn bệnh viện ở tỉnh Vân Nam phục vụ người bệnh từ Bangladesh. Ông Husyn nằm trong nhóm người bệnh đầu tiên Côn Minh, thủ phủ của Vân Nam, để hiểu các lựa chọn điều trị ở đây.
Ngoại giao y tế
“Cách tiếp cận chiến lược của Trung Quốc đối với cơ hội này chắc chắn đã tạo thêm một khía cạnh mới cho ngoại giao y tế khu vực,” ông Md. Shahabul Haque, giáo sư Khoa Nghiên cứu Chính trị tại Đại học Khoa học và Công nghệ Shahjalal nói với Nikkei Asia. Ông cũng là Tổng Thư ký Hiệp hội Cựu sinh viên Bangladesh – Trung Quốc.
Ấn Độ vốn là điểm đến hàng đầu của người Bangladesh tìm kiếm điều trị y tế ở nước ngoài do có mối quan hệ văn hóa gần gũi, đồ ăn quen thuộc và trong một số trường hợp có sự tương đồng về ngôn ngữ. Tuy nhiên, những người Bangladesh giàu có cũng đến Singapore và Thái Lan để điều trị.
Trung Quốc cũng đang để mắt đến hệ thống y tế của Bangladesh. Bắc Kinh sẽ viện trợ 138,2 triệu đô la cho ngành y tế Bangladesh và sẽ tặng một bệnh viện 1.000 giường nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao giữa hai nước, theo lời bà Nurjahan Begum, cố vấn của chính quyền lâm thời Bangladesh hôm 20-4. Ông Diêu Văn (姚文 – Yao Wen) – Đại sứ Trung Quốc tại Bangladesh – nói rằng Trung Quốc sẵn sàng xây dụng bốn bệnh viện lớn tại đất nước Nam Á này.
Ông đại sứ cũng xác nhận rằng Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào (王文涛 – Wang Wen Tao) sẽ sớm thăm Bangladesh cùng với phái đoàn 100 nhà đầu tư nhằm khám phá các cơ hội mới, trong đó có việc xem xét xây dựng thêm các bệnh viện.
Những khoản đầu tư như vậy là rất quan trọng do hệ thống y tế của Bangladesh còn kém phát triển. Năm 2019, cả đất nước Bangladeh chỉ có 54.660 giường bệnh tại 255 bệnh viện công cho 164,9 triệu dân số vào thời điểm đó, theo Cơ quan Phát triển Đầu tư Bangladesh.
Sự hỗ trợ này cũng có thể mang lại khoản tiết kiệm đáng kể cho bệnh nhân.
“Công dân Bangladesh chi hơn 5 tỉ đô la hàng năm cho việc điều trị y tế ở nước ngoài, và con số này có thể giảm xuống còn 1 tỉ đô la nếu chúng ta phát triển hệ thống bệnh viện của mình,” ông Ahsan H. Mansur, Thống đốc Ngân hàng Trung ương mới của Bangladesh, phát biểu tại một sự kiện ở Dhaka tháng 12-2024.
Trung Quốc cũng có cơ hội lớn để đầu tư vào ngành dược phẩm đang phát triển của Bangladesh, giáo sư Mustafizur Rahman thuộc Trung tâm Đối thoại Chính sách nhận định.
“Công nghiệp dược phẩm của Bangladesh chủ yếu phụ thuộc vào nguyên liệu thô nhập khẩu trị giá 1,4 tỉ đô la, chủ yếu đến từ Trung Quốc, Ấn Độ và Hàn Quốc. Phần lớn thiết bị y tế cũng đến từ Trung Quốc. Do đó, Trung Quốc có thể đầu tư không chỉ vào bệnh viện mà còn vào sản xuất dược phẩm hoạt chất (API), thiết bị y tế và các vật tư y tế khác, nhắm vào cả thị trường trong nước và nước ngoài,” ông nói.
“Nếu Trung Quốc đầu tư vào ngành dược Bangladesh, API được sản xuất trong nước, các công ty dược phẩm của Bangladesh – hiện đang đáp ứng 97% nhu cầu thị trường nội địa trị giá 4 tỉ đô la – sẽ tiếp cận API thuận tiện và tiết kiệm chi phí hơn”, Rahman giải thích.
Bangladesh sản xuất thuốc đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu và các công ty dược phẩm Bangladesh hiện xuất khẩu sang hơn 150 quốc gia. Tuy nhiên, Bangladesh sẽ mất quy chế “quốc gia kém phát triển” vào tháng 11-2026, nghĩa là họ sẽ cần mua bằng sáng chế cho một số loại thuốc mà nước này sản xuất, bởi Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) không ưu tiên nữa. Điều này sẽ tác động dây chuyền đến chi phí sản xuất.
“Chúng ta cần FDI để giải quyết tình trạng này,” ông Mustafizur Rahman nói.
Ưu tiên hợp tác kinh tế song phương
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Trung Quốc đã tăng lên 2,67 tỉ đô la đến hết tháng 9-2024, giúp Trung Quốc củng cố vị trí nhà đầu tư lớn thứ hai tại Bangladesh.
“Trung Quốc đã đầu tư vào lĩnh vực cơ sở hạ tầng và các siêu dự án của Bangladesh từ lâu. Giờ đây, họ nhận ra đầu tư vào lĩnh vực y tế là cơ hội lớn. Đó là lý do tại sao họ tập trung vào mảng này”, giáo sư ngành quan hệ quốc tế Imtiaz Ahmed tại Đại học Dhaka nhận định.
Các khoản đầu tư của Trung Quốc là dấu hiệu của sự nồng ấm trở lại trong mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Dhaka sau khi bà Hasina tự nguyện sống lưu vong và nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Muhammad Yunus đứng ra thành lập chính phủ lâm thời. Cả hai bên đều đang tập trung hợp tác kinh tế hơn là chính trị.
“Ngoại giao của Trung Quốc chủ yếu là ngoại giao kinh tế, trong khi ngoại giao của nhà lãnh đạo Yunus cũng tập trung vào các ưu tiên kinh tế. Do đó, sau chuyến thăm song phương đầu tiên gần đây của ông Yunus đến Trung Quốc, cả hai nước đang tăng cường quan hệ kinh tế”, Giáo sư Haque của Đại học Khoa học và Công nghệ Shahjalal nhận định.
Theo Nikkei Asia, Business Times
Ricky Hồ / BSA Media
